اختلال عقلانی رشدی در کودکان

اختلال عقلانی رشدی در کودکان (عقب ماندگی ذهنی )

در گذشته از اصطلاح عقب ماندگی ذهنی  استفاده میشد اما امروزه اصطلاح ناتوانی عقلانی جایگزین آن شده.    اختلال عقلانی رشدی در کودکان 

اختلالاتی که  در کودکی شروع میشوند چون خیلی زود اتفاق می افتند ، تاثر قابل ملاحظه ای بر زندگی افراد مبتلا به این اختلالات ،خانواده آن ها ،مدارس  و جامعه در کل

می گذارند . متخصصان در صورتی افراد را مبتلا ب ناتوانی عقلانی تشخیص میدهند که کمبود های عقلانی و انطباقی داشته باشند که برای اولین بار وقتی بچه بودند  آشکار شدند.

اختلال عصبی _ رشدی چیست ؟ اختلال عقلانی رشدی در کودکان (

اختلالاتی که در اوایل زندگی شروع میشوند و در سرتاسر عمر با فرد می مانند ،اختلالات عصبی _رشدی نامیده می شوند. . این اختلالت معمولا در اوایل رشد کودک ، اغلب قبل از این که به سن مدرسه رفتن برسند آشکار میشوند .

بنابر تعریف ، اختلال عصبی _ رشدی ممکن است تغییرات مهمی را با گذشت زمان نشان دهند . وقتی افراد از کودکی به نوجوانی و بزرگسالی میرسند  ، ممکن است دستخوش تغییرات رسشی شوند که شیوه آشکار شدن اختلال آنها در رفتار های خاص را تغییر دهد . خوشبختانه متخصصان بالینی و کودک با مداخله های مناسب می توانند به کودکان کمک کنند تا مدیرت نشانه های خود یاد بگیرند یا کلا بر این نشانه ها غلبه کنند.

اختلالاتی که با اختلال عصبی _رشدی ارتباط دارند عبارت اند از :

اختلال در عملکرد شخصی ،اجتماعی ،تحصیلی ، یا شغلی  را شامل میشوند .

ملاک تشخیص ناتوانی عقلانی چیست ؟   ختلال عقلانی رشدی در کودکان : 

1_ کمبود هایی را درتوانایی عقلانی عمومی شامل میشوند که آزمون هوش ممکن است آن ها را اندازه گیری کند ؛ این ملاک ها عبارتند از : استدلال ، حل مساله ، قضاوت ، توانایی درس گرفتن از تجربه و یادگیری در زمینه تحصیلی .

2_ دومین ملاک برای تشخیص ناتوانی عقلانی  ، اختلالات در عملکرد انطباقی نسبت به سن و گروه فرهنگی فرد  در انواع فعالیت های  زندگی روزمره مانند ارتباط ، مشارکت اجتماعی  و زندگی مستقل را شامل میشوند .

برخی مشکلات انطباقی شامل : مشکلاتی در زمینه اسفاده از پول ، بیان کردن زمان و ارتباط برقرار کردن با دیگران  در موقعیت های اجتماعی  را در بر میگیرند .

3_ ملاک سوم به سن شروع مربوط میشود . به بیان دقیق تر این اختلال باید قبل از 18 سالگی شروع شود .

برآورد ها نشان میدهند که تقریبا 1 درصد جمعیت دنیا ناتوانی عقلانی دارند اما شیوع آن درمناطق فقیر نشین  شهری یا محیط های روستایی مختلط یافت میشود .

علت های ناتوانی عقلانی :  ختلال عقلانی رشدی در کودکان : 

نابهنجاری های ژنتیکی علت مهم ناتوانی های عقلانی هستند . سه مورد از مهم ترین علت های ژنتیکی شامل :  نشانگان دان ، فنیل کتونوری ،نشانگان ایکس شکننده هستند .به نظر می رسد تیپ های پدیداری که بر ژن ها تاثیر میگذارد نقش مهمی را در افزایش خطر مبتلا شدن فرد به ناتوانی عقلانی ایفا می کند .

سبک زندگی ، رژیم غذایی، شرایط زندگی ،و سن می تواند از طریق جهش ها ،حذف ها ،یا تغییر مواضع  ژن ها روی کروموزوم ها ، بر جلوه ژن تاثیر بگذارد .

تراتوژن ها یا داروها یا مواد  شیمیایی سمی ،سوءتغذیه مادر ، عفونت ها در مادر در طول مراحل حساس رشد جنینی، مادرانی که در طول سه ماهه اول حاملگی دچار سرخجه میشوند ، احتمالا بچه مبتلا به ناتوانی عقلانی به دنیا می آورند .

عفونت ها ، محرومیت از اکسیژن به هنگام تولد ، تولد زودرس و جراحت مغزی به هنگام زایمان میتوانند به صدمه مغزی و نقایص عقلانی مرتبط منجر شوند.  ( تولد زودرس در بعضی موارد با ناتوانی عقلانی مرتبط است )

صدمات مغزی ناشی از تصادفات ، یا بد رفتاری با کودک و قرار گرفتن در معرض مواد سمی مانند سرب یا مونوکسید کربن می توانند باعث فقدان توانایی عقلانی در کودکان بزرگتر شوند .

سندرم دان :

اغلب افراد مبتلا به نشگان دان ، نسخه ی اضافی کروموزوم 21 را به ارث برده اند بنا براین به جای 46 کروموزم معمول ،47 کروموزوم دارند . کروموزموم اضافی در رشد طبیعی بدن و مغز اختلال ایجاد میکند .نشانه های نشانگان دادن از خفیف تا شدید گسترش دارند و از فردی به فرد دیگر فرق میکنند . نشگانگان دان شایع ترین علت نقایص تولد در انسان هاست و تقریبا همیشه با ناتوانی  عقلانی و دامنه ای از علایم جسمانی ارتباط دارد.

تشخیص دادن صورت فرد مبتلا به نشانگان دان نسبتا راحت است ، سر کوچک تر از معمول که به صورت غیر عادی شکل گرفته است .

افراد مبتلا به نشانگان دان که تاخیر هایی را در رشد جسمانی نشان میدهند ، هرگز به قد کامل بزرگسال نمیرسند .آن ها همچنین مستعد مبتلا شدن به انواع بیماریهای جسمانی هستند که از جمله ی آن ها میتوان به این موارد اشاره کرد : نقایص قلبی ، آب مروارید چشم ، مشکلات شنوایی ، مشکلات کفل ،استفراغ اولیه و زیاد ، یبوست مزمن ، وقفه تنفسی در خواب ، کم کاری تیروئید ، و دندان هایی که دیر تر از موقع معمول و  در مکان هایی درمی آیند  که میتوانند به مشکلاتی در جویدن منجر شوند .

نشانه های رفتاری سندرم دان :

1_نمرات هوشبهر پایین

2_رفتار تکانشی دارند

3_فراخنای توجه کوتاه

گرایش به ناکام و عصبانی شدن  به خاطر محدودیت های خود نشان میدهند .

افراد مبتلا به سندرم دان به احتمال بیشتری به بیماری آلزایمر در سن خیلی پایین تر از آنچه انتظار میرود ، مبتلا میشوند .

عوامل استرس زای زندگی باعث میشود که آن ها به صورت بالقوه در برابر ابتلا به اختلالات افسردگی ، آسیب پذیر تر باشند .

فنیل کتونوریا :

کودکانی که با فنیل کتونوری متولد میشوند ، فاقد آنزیمی به نام  فنیل آلانین هیدروکساز  هستند. فنیل آلانین  ، اسید آمینه ای که در غذا های حاوی  پروتئین یافت میشود  را تجزیه میکند .

اگر فنیل کتونوریا درمان نشود باعث بروز چه مشکلاتی میشود ؟

باعث تاخیرهای رشدی

اندازه سر کوچکتر از طبیعی

بیش فعالی

حرکات پرشی دست و پا

حملات صرعی

کهیرهای پوستی

رعشه

تشخیص فنیل کتونوریا به چه صورت است ؟

با  انجام دادن آزمایش خون ساده برای تمام بچه ها ، مدت کوتاهی بعد از تولد  میتوان فنیل کتونوریا  را تشخیص دهد .

رژیم غذایی مربوط به کودکان مبتلا به فنیل کتونوریا چیست ؟

کودکانی که این بیماری را به ارث برده اند ، مخصوصا در اوایل زندگی  باید بعدا  از رژیم غذایی که فنیل آلانین کم دارد پیروی کنند ؛ یعنی فرد باید از شیر و تخم مرغ و غذا های دیگر به علاوه شیرین کننده مصنوعی  اسپارتیم اجتناب کند.

کودک ممکن است از رژیم غذایی سرشار از روغن ماهی ، آهن ، کارنیتین تبعیت کند . افرادی که از این رژیم غذایی پیروی نمیکنند ممکن است به اختلال کاستی توجه /بیش فعالی دچار شوند. آن ها همچنین ممکن است نابهنجاری هایی را در استفاده از راهبرد تکالیف کلامی نشان دهند ، حتی اگر در اوایل زندگی تحت درمان قرار گرفته باشند.

همچنین بخوانید :بیماری فنیل کتونوریا

سندرم X شکننده :

رایج ترین نوع ناتوانی عقلانی در مردان ، نشانگان ایکس شکننده است ؛ نوعی اختلال ژنتیکی  که در اثر تغییر در ژنی به نام  fmri  ایجاد میشود ؛  این نقص ژنتیکی مردان را بیشتر از زنان مبتلا میکند .

نشانه های  ظاهری کودکان مبتلا به ایکس شکننده  چیست ؟

ممکن است طبیعی به نظر برسند اما : دور سر بزرگتر ، نابهنجاری های ظریف در ظاهر صورت مانند پیشانی بزرگ و صورت دراز ، پاهای صاف ، اندازه بزرگ بدن و بیضه های بزرگ بعد از اینکه آن ها به بلوغ می رسند .

مشکلات رفتاری مبتلایان به X شکننده چیست ؟

تاخیر هایی در معیارهایی  مانند سینه خیز رفتن  یا راه رفتن

رفتار بیش فعال یا تکانشی

کف زدن یا گاز گرفتن

تاخیر گفتار و زبان

گرایش به اجتناب از تماس چشمی

دختران مبتلا به سندرم کتونوریا  ممکن است دچار یائسگی زودرس یا مشکل بچه دار شدن داشته باشند .

متخصصان بالینی سندرم X شکننده را با بیش فعالی و توجه ضعیف به علاوه ی اختلالات عصبی_ رشدی دیگر از جمله اختلال طیف اوتیسم نیز مرتبط می دانند .

اگر کودک دلبند شما دچار این اختلال است یا مشکوک به آن میتوانید از روانپزشک و روانشناس مجموعه ما   یعنی کیدز 24 مشاوزره بگیرید .

نگارنده : سارا علیخواه کارشناس ارشد روانشناسی تربیتی