کم خونی ناشی از فقر آهن در نوزادان

آنمی فقر آهن شایعترین بیماری خونی در دوره شیرخوارگی و نوزادی است. این نوع کم خونی ناشی از کمبود آهن برای ساخت هموگلوبین در گلبولهای قرمز خون می باشد.

خوشبختانه این مشکل قابل درمان است و به درمان به خوبی پاسخ میدهد.

آهن در ابتدای روده باریک و دوازدهه جذب میشود و از انجاییکه حدود ۱۰ درصد آهن رژیم غذایی جذب میشود، در رژیم غذایی روزانه حدود ۸-۱۰ میلیگرم آهن باید وجود داشته باشد.

باید توجه داشت که آهن شیر انسان ۲ تا ۳ بار آهن شیر گاو جذب میشود. در صورت کمبود آهن تولید هموگلوبین در گلبول قرمز کاهش یافته و در نهایت گلبول قرمز کوچک(میکروسیتیک) و کم رنگ (هیپوکروم) میشود.

از طرف دیگر کمبود هموگلوبین منجر به کم شدن ظرفیت خون در حمل اکسیژن به بافتها میگردد در نتیجه اغلب این کودکان رنگ پریده اند.

کم خونی در کودکان

امروزه به دلیل این که بین بیشتر کودکان و نوزادان فقر در مصرف آهن وجود دارد، بیماری کم خونی نیز نسبت به گذشته افزایش زیادی پیدا کرده است. در واقع کم خونی یک بیماری بهداشتی  و رایج است که می‌تواند دامنگیر هر کودکی باشد.

اصلی‌ترین دلیل به وجود آمدن این بیماری، کمبود آهن در بدن است. پس زمانی که کسی می‌خواهد برای درمان کم خونی خود اقدام کند، باید بیش از هر چیزی مواد تغذیه‌ای آهن‌دار را مصرف نماید.

بیماری کم خونی به چه صورت اتفاق می‌افتد و عوارض آن، چه عوارضی هستند؟ این سوالی است که بیشتر پدرها و مادرها را نگران کرده و آن‌ها را به مراکز درمانی مشاهده است. زمانی که می‌گوییم شخصی کم خونی دارد، یعنی بدن است شخص هنوز گلبول قرمز کافی را تولید نکرده است و هموگولوبین کافی ندارد.

هموگولوبین نوعی پروتئین موجود در خون است که در صورت عدم وجود آهن در خون، کاهش پیدا می‌کند و گلبول‌های قرمز را نیز کاهش می‌دهد چرا که هموگولوبین یک منبع تغذیه‌ای برای گلبول‌های قرمز به شمار می‌آید.

به طور کلی تمامی کودکان باید طبق موارد زیر، به میزان مشخصی آهن دریافت کنند:

• نوزادان ۷ تا ۱۲ ماه : ۱۱ میلی‌گرم
• کودکان ۱ تا ۳ سال : ۷ میلی‌گرم
• کودکان ۴ تا ۸ سال: ۱۰ میلی‌گرم

اگر میزان این آهن در روز کمتر از میزان مشخص شده باشد، به مرور زمان کودک دچار کم خونی شدید می‌شود و شاید بر اثر همین کم خونی، بیماری‌های دیگر را نیز تجربه کند. در این صورت باید یک دکتر خوب برای درمان کم خونی پیدا کنید و سپس به کمک آن، کم‌ خونی نوزاد یا کودک را از بین ببرید.

ما در این مقاله می‌خواهیم شما را با  کم خونی کودکان، دلایل، عوارض و راه‌های درمان آن آشنا کنیم. در ادامه با ما همراه باشید.

همچنین بخوانید : خونریزی گوارشی در کودکان چگونه به وجود می آید؟ 

سن شیوع کم خونی (آنمی) در کودکان

ذخایر آهن بدن نوزاد که از مادر خود دریافت کرده است تنها برای ۴ تا ۶ ماه اول تولد در نوزادان ترم(رسیده) و در نوزادان نارس تا ۲ ماه اول تولد کافی می باشد.

بعد از این سنین در صورت عدم دریافت آهن کافی علایم کم خونی ظاهر می شود. در کل میتوان گفت سن شیوع کم خونی فقر آهن در کودکان ۹ تا ۲۴ ماهگی است.

دلایل بروز کم خونی در کودکان و نوزادان

همان طور که پیش‌تر گفتیم، کم خونی به دلیل نبود آهن و هموگولوبین در خون به وجود می‌آید. به این صورت که با کم خونی به سلول‌های بدن اکسیژن رسانی نمی‌شود و در این شرایط بدن نمی‌تواند مقاومتی از خود در برابر عوامل مختلف نشان دهد. این است که امروزه افراد به دنبال این هستند که بدانند چه عواملی سبب به وجود آمدن کم خونی ( آنمی ) در کودکان می‌شود و این عوامل را برطرف کنند.

در حقیقت کم خونی در اثر سه علت اصلی مثل از بین رفتن گلبول‌های قرمز خون، تخریب گلبول‌های قرمز، عدم وجود توانایی در بدن برای ساخت گلبول‌های قرمز جدید به وجود می‌آید. علاوه بر این، علت‌های فرعی نیز وجود دارند که می‌توانند در بروز کم خونی موثر باشند. برای مثال یکی از علل کم خونی در کودکان ۷ ساله ممکن است عفونت یا ژنتیک باشد.

حال بیماری کم خونی با علائمی به شرح زیر خود را نشان می‌دهد:

• افزایش میزان ضربان قلب به خصوص در کودکان
• یکی از اصلی‌ترین علائم کم خونی در کودکان ۸ ساله، کندی رشد است. به این صورت که این کودکان از نظر رشد نسبت به همسالان خود عقب می‌مانند و از نظر وزن و قد نیز چندان رشد نمی‌کنند.
• کمبود انرژی در بدن و احساس خستگی به صورت دائمی
• افزایش تحریک پذیری بدن
• بروز سردردهای مزمن
• زرد شدن پوست یا لب‌ها
• بزرگ‌تر شدن کبد از حد‌ معمول
• دیرتر خوب شدن انواع زخم‌ها به خصوص زخم‌های پوستی

عوارض ابتلا  به کم خونی در سنین پایین

زمانی که کودکان شما به کم خونی مبتلا شوند، عوارضی ناخوشایند نیز دامنگیر آن‌ها می‌شود. این عواض می‌توانند در رشد کودک تاثیر داشته باشند و یا نه؛ بر روی سیستم‌های مختلف کودک به خصوص سیستم عصبی بدن او موثر واقع شوند. گاهی اوقات نیز می‌بینیم رخی از مبتلایان از درد و تورم مفاصل یا درد استخوان‌ها رنج می‌برند. به هر حال شما با ابتلا به این بیماری باید به دنبال راه درمان آن باشید که جلوی پیش رفتن بیماری را بگیرید. خواه این روش‌های درمان خانگی باشد، خواه سنتی یا پزشکی!

شایع ترین علت کم خونی در کودکان – دکتر بهزاد مقدم

شایع‌ترین کم‌ خونی در کودکان

شاید کم خونی در نوزادان و کودکان از جمله عوامل استرس‌زا باشد که ذهن والدین را به خود مشغول کند. خوب است بدانید که زمانی که افراد در سنین اولیه‌ی عمر خود هستند، ممکن است کمبود آهن را بیشتر از سایر افراد تجربه کنند.دلیل این امر هم ضعف در سیستم‌های بدن در سال‌های اولیه است چرا که هنوز بدن آمادگی مقاومت در برابر عوامل مختلف را ندارد. حال در میان انواع کم خونی که شامل کم خونی ناشی از فقر آهن، کم خونی ناشی از فقر ویتامین، کم خونی ارثی و کم خونی ناشی از بیماری‌های نهفته می‌شود، فقر آهن بیشتر اوقات کودکان و نوزادان را به خود درگیر می‌کند.

حال باید بدانید چه زمانی می‌گوییم بدن کم خونی ناشی فقر آهن پیدا کرده است؟ زمانی که خون بدن کودک یا نوزاد توانایی کافی در ساخت هموگولوبین و گلبول قرمز نداشته باشد. گاهی اوقات ممکن است فقر آهن ژنتیکی باشد اما گاهی اوقات هم این فقر آهن می‌تواند از عوامل تغذیه‌ای مختلف مثل کمبود‌ ویتامین در غذا، کمبود آهن و روی در مواد خوراکی سرچشمه بگیرد.

همچنین اگر مادر در دوران بارداری خود نتواند به خوبی از مواد آهن‌دار مثل گوشت گاو استفاده کند، در نهایت کودک با کم خونی به دنیا می‌آید و در سال‌های بعدی عمر خود نیز این بیماری را با خود به همراه دارد.

برای درمان این نوع از کم خونی، بیشتر پزشکان استفاده از قرص‌ها و شربت‌هایی که فولیک اسید را در خود جای داده‌اند را توصیه می‌کنند. پس خوب است برای درمان کم خونی در نوزادان یا کودکان، با یک  پزشک خوب در این زمینه مشورت کنید.

همچنین بخوانید : خون بند ناف چیست و ذخیره سازی آن به چه شکل است؟

حد نرمال کم خونی در کودکان

زمانی که شما می‌خواهید بفهمید که آیا کودکتان کم خونی دارد یا خیر، باید آزمایش خونی را از کودک بگیرید. پس از آزمایش دادن، نتیجه‌ی آن در یک برگه مشخص می‌شود که اگر میزان گلبول‌های قرمز، حد متوسط آن‌ها، هماتوکریت و … از مقدار مشخص شده کمتر باشند، فرد دچار کم خونی شده است. این حد نرمال در موارد زیر ذکر شده‌اند:

• میزان نرمال هماتوکریت hcd خون در کودکان دختر:  ۶/۴۴ درصد
• میران نرمال هماتوکریت hcd خون در کودکان پسر: ۵/۴۱ تا ۶/۵۰ درصد
• حجم متوسط گلبول های قرمز خون mcv در کلیه‌ی کودکان و نوزادان: ۸۰ تا ۹۶
• میران پلاکت plt نرمال: ۱۵۰ هزار تا ۴۵۰ هزار در هر میلی لیتر از خون کودک
• میزان پراکندگی گلبول‌های قرمز rdw به صورت نرمال: در کودکان پسر ۶/۱۵ تا ۴/۱۱ ، در کودکان دختر ۵/۱۵ تا ۱/۱۱

کم خونی در کودکان چگونه درمان می‌شود؟

بیشترین مقدار آهن در اوایل دوران شیردهی(حدود ۱ تا۳هفته اول) میباشد که ۹۷/. میلیگرم در یک لیتر شیر است اما به طور مداوم در طی شیردهی این مقدار کاهش یافته و در ۵ ماهگی به حدود ۳/. میلیگرم در یک لیتر میرسد.

بنابراین وقتی پزشک مطمئن شد کم خونی کودک به دلیل کمبود آهن و نه به دلیل بیماری زمینه‌ای خاصی است معمولاً توصیه به مصرف قطره آهن میکند.

آهن به صورت قطره خوراکی

قرص

شربت و یا به صورت تزریقی مصرف می‌شود.

در صورت عدم تحمل آهن خوراکی و یا سوء جذب گوارشی از فرم تزریقی استفاده میشود.

گاهی در آنمی خیلی شدید از تزریق خون نیز استفاده میشود.

اگر در عرضه ۲ هفته بعد از شروع درمان خوراکی آهن افزایش آهن دیده نشد پزشک به این موارد شک میکند :

▪︎وجود یک منبع مخفی به خونریزی در بدن

▪︎وجود عفونت

▪︎عدم مصرف صحیح آهن توصیه شده توسط بیمار و یا وجود بیماری مزمن دیگر

پیشگیری از بروز کم خونی فقر آهن در کودکان همیشه در اولویت می باشد بنابراین والدین به توصیه های زیر توجه نمایند :

برای شیرخواران شیر مادر از ۶ ماهگی و برای شیر خشک خواران از ۴ماهگی قطره خوراکی سولفات آهن به مقدار ۱ تا ۲ قطره به ازای هر کیلوگرم وزن بدن شیرخوار داده شود.

اگر وزن تولد شیرخوار از ۲۵۰۰ گرم کمتر باشد پس از اینکه وزن او به ۲برابر وزن موقع تولد رسید (حدود۶ هفتگی) قطره آهن شروع میشود.

در سال اول تولد شیر گاو به کودک داده نشود زیرا احتمال حساسیت مخاط روده ها به پروتیین شیرگاو وجود دارد و ممکن است سبب دفع خون به صورت مخفی از طریق روده و مدفوع گردد.

اضافه کردن مواد حامی ویتامین ث مثل آب میوه جذب آهن را بیشتر میکند. قطره آهن با کلسیم مصرف نشود زیرا جذب آن کاهش می‌یابد.

اگر قطره آهن نیم ساعت قبل از شیر یا غذا داده شود بهتر جذب میشود.

مصرف شیر خشک باید محدود به ۵۰۰ تا ۱۰۰۰ سی سی در ۲۴ ساعت و میزان مصرف غذاهای غنی از آهن افزایش یابد.

گاهی شیرخوار ممکن است قطره آهن را تحمل نکرده و استفراغ کند در این صورت باید تعداد قطرات آهن را کم ولی در ۲ تا ۳ وعده در روز به او داد. در مجموع آهن مورد نیاز را باید دریافت کند.

به طور کلی راه‌های متعددی برای درمان این بیماری وجود دارند که استفاده از هر یک از این راه‌ها باید متناسب با سن، وضعیت جسمی و وضعیت بیماری کودک و نوزاد باشد. به طور کلی اغلب اوقات پزشکان داروها و شربت‌ها و قرص‌هایی را برای درمان این بیماری تجویز می‌کنند که تاثیر زیادی هم در بهبود کم خونی نوزاد و کودک دارند اما تغییر رژیم غذایی نیز می‌تواند یکی از راه‌های درمان بسیار مناسب در این راستا به شمار بیاید.

گاهی اوقات دیده می‌شود که برخی از کودکان به کم خونی شدیدی مبتلا هستند که با هیچ دارو یا غذایی قابل برطرف شدن نبست. در این شرایط پزشکان با جراحی و تعویض خون بدن کودک، او را از بند کم خونی رها می‌کنند و زندگی دوباره‌ای به کودک می‌بخشند چرا که ‌کم خونی علاوه بر عوارض زیادی که دارد، می‌تواند بدن را تضعیف هم کند.

بنابراین اگر احساس می‌کنید که کودکتان دچار این بیماری شده است، بهتر است ابتدا رژیم غذایی این کودک را تغییر دهید و سپس با مراجعه به پزشکان متخصص   او را در مسیر بهبود پیش ببرید. مصرف به موقع دارو می‌تواند روند بهبود را بهتر کند و فرآیند رفع کم خونی را نیز تسریع بخشد.

بهترین مکمل برای کم خونی در کودکان

سلامتی کودکان از اهمیت زیادی برخوردار است و هر گونه اختلال در این سلامتی می‌تواند در زندگی کودک تاثیرات ناخوشایندی داشته باشد. برای درمان کم خونی نیز گاهی اوقات مکمل‌هایی معرفی می‌شوند که می‌توانند تا حد زیادی این بیماری را بهبود داده یا درمان کنند.  برخی از بهترین مکمل‌های مخصوص درمان کم خونی در نوزادان و کودکان، شامل موارد زیر می‌شوند:

• قطره خوراکی حاوی آهن لیپوزومات بی اس کی
• شربت فرومین فیشر کیند
• قطره خوراکی حاوی آهن آیروفنت فروس سولفات
• قطره آهن فرو‌کیدز که علاوه بر آهن شامل ویتامین‌های c و‌d نیز می‌شود

پرسش و پاسخ

• کم خونی در کودک چگونه درمان می‌شود؟

برای درمان کم‌ خونی کودکان راه‌های زیادی وجود دارند اما بهترین آن‌ها استفاده از منابع تغذیه‌ای حاوی آهن است. در مطالب فوق به طور کامل به درمان کم خونی در کودکان و نوزادان پرداختیم.

• چگونه یک دکتر خوب برای درمان کم خونی پیدا کنیم؟

به طور کلی کم خونی با اطلاعات بالای فرد هم‌ می‌تواند درمان پذیر باشد اما اگر می‌خواهید به پزشک مراجعه کنید، باید با پرسش و پاسخ نشانی پزشکی را بگیرید که در این زمینه توانمند است.

دکتر متخصص کم خونی کودکان​

سخن پایانی

این که بفهمید کودک شما کم خونی دارد یا خیر، به شما کمک می‌کند که جلوی بسیاری از بیماری‌های دیگر که قرار است در آینده متوجه بدن کودکانتان شود را بگیرید. از این رو بسیار اهمیت دارد که اطلاعات خود را در این باره بالا ببرید .

معمولا کودکان از دوران نوزادی تا دوران هشت سالگی، حساس‌ترین دوره‌ی زندگی خود از نظر جسمی را سپری می‌کنند و در این دوره نیازمند استفاده کردن از موادی هستند که بتوانند با آن‌ها جسم خود را تقویت کنند. این مواد باید حاوی آهن باشند تا از بروز کم خونی در نوزادان و کودکان جلوگیری نمایند اما امکان این وجود دارد که کم خونی از کمبود ویتامین یا کمبود روی نیز سرچشمه بگیرد.

به هر حال ما در این مقاله تلاش کردیم که شما را با دلایل و علل کم خونی در کودکان آشنا کنیم و راه‌های درمان این بیماری را نیز برایتان تشریح کنیم. امیدوارم مطالب فوق برای شما کاملا مفید واقع شود.

برای رزرو نوبت آنلاین دکتر با سایت کیدز 24 همراه باشید.